29 Mayıs 2018 Salı

the dream of speechlessness


anadolu çocuğuyuz biz. hiçbir zaman üzerimizden atamayacağımız şeyler var. ne gibi. toprağa tutkun olmak gibi. tütün gibi. yazları hasat telaşında. kışları çay ocaklarında. yazları tarlaların bağrında. sonsuz gökyüzü altında. kışları sıkış tepiş. üç metre karelik mekanlarda. hikayeler dinleyerek büyüdük hep. ama hep. dinledik. dinlemesini bildik. büyüklerimizi. biz giderek daha iyi dinleyiciler olduk. büyüklerimiz hep. ama hep anlattı. giderek daha iyi anlatıcılar oldular. yazları pancar yolarken. kışları tütün sararken. anlattılar. dinledik. rahmetli dedem. hep atatürkü anlatırdı. askerde görmüş. ki ne görme. dört sene sürmüş. askerliği. bir tek gün bile izin kullanmamış. ben burada ne yapıyorum da dememiş. vatan borcun bitmiştir demişler. onu da ikiletmemiş. dönmüş gelmiş toprağının başına. askerden geldiği gün bir ağaç dikmiş. kapının tam önüne. vişne. ben o ağaçta reçellik vişne toplarken. bana atatürkü anlatırdı hep. ve eskiler önemli günlerde ağaç dikermiş. babamın doğduğu gün de dikmişler. kayısı ağacı. hayatımda daha lezzetli bir meyve yemedim ben. rahmetli amcam doğduğunda da dikmişler. bir ceviz. amcamı defnettikten sonra. eve döndük. dedem bana dedi ki. hazındamından baltamı getir tosunum. gözlerimiz ıslakken daha. çünkü bizim ailemiz bilmezdi cenazenin ne olduğunu. gittim getirdim baltayı. aldı dedem. ki ne adamdı. heybetliydi rahmetli. kasketsiz dolaşmazdı. ve sürekli bağdaş kurup. somyanın kendine ait köşesinde tütün sarardı. neşeliydi. ama gülmezdi. sevecendi. ama hiç kimseyi öpmezdi. şalvarının cebinde her zaman bir şeyleri olurdu torunları için. ki şekerin, şeker olduğu zamanlar. ki hatta nenemden iki tas bulgur alıp. şekerle takas ettiğimiz zamanlar. değişik adamdı. sinirliydi. ama nazikti. kadına el kalkmaması gerektiğini. daha altı yaşımda beni döve döve belletmişti. kız torunlarını daha çok severdi. bunu da gizlemezdi. hatta kızdan olma torunlarını daha da çok. kadına değer verirdi. okuma bilmezdi. notlarını osmanlıca tutardı. nenemin sözünden çıkamadığından. nenem ne dese not alırdı. işte cenaze dönüşünde dedem. o cevizi kesti. saatlerce. kiminde isyanla vurdu baltayı ağaca. kiminde dualar okudu. kiminde oğlum dedi ağladı. yeter artık dur diyenler oldu. siz nereden bileceksiniz dedi. daha da sinirle vurdu ağaca. güçlü adamdı. yoruldu. durdu biraz. bir tütün sardı. sonra devam etti vurmaya. acısı geçene kadar değil de acısının o şekilde geçmeyeceğini fark edene kadar vurdu. attı baltayı elinden. taşa çarptı balta. siz hiç cenaze evinde taşa çarpan balta sesi duydunuz mu. ben duydum. acıyı ikiye bölen. bütün o feryat figanı çat diye kesen bir ses. herkes durdu. dedeme baktı. ben baltaya baktım ama. dedeme baksam. belki de yeniden ağlama başlardım. herkes durdu orada. dedeme baktı. ben de dedeme bakan herkese baktım. kimse ne yapacağını bilmiyordu. acının yaşanma şekli. başkasından ya da tecrübe edilerek öğrenilebilecek bir şey değildi. yoksa. herkes neden dedeme bakıyordu. ne görme arzusuyla. beklentisiyle. acısını ceviz ağacından çıkarmaya çalışan birine bakıyor olabilirlerdi. anadoluda. az konuşulur. çok ağlanır. ve bakılır. sevinen birine. üzülen birine. ölene. gülene. kaçana. ya da herhangi bir faaliyette bulunana. bakılır. yaşanılan şeye ortaklık göz teması ile sağlanmaya çalışılır. ne vakit köye gitsem. yaşlıların elinden tutar. gözüne bakarım. ve yaşlıların gözleri. hiç baktınız mı. renkleri bulanık. tanık olmaktan. ifade etme gayretinden. ortak olma tutkusundan. sonra dedeme ben de baktım. anadolunun bir parçası olarak gerekeni yaptım. acı çeken birine baktım öylece. kendimi onun yerine koymaya çalıştım. başaramadım. çünkü. halen saçma geliyor. başkasının yerine geçmeye çalışmak. ama omuzları düşmüştü dedemin. yeleğinin cebinden saatini çıkardı. baktı. besmele çekti. gel dedi tosunum bir su tut hele. abdest aldı. sakin adımlarla camiye gitti. peşinden gidenler oldu. arkasından bakanlar oldu. ben koştum. dedeme yetiştim. elinden tuttum. üzülme dedim. benim babam hayatta. çünkü aşırı çocuktum.

bu acının üzerine kurulu benim çocukluğum. neden çünkü. o gün orada. dedeme bakan insanlar. bana sonsuz şey öğretti. ve camiye giderken dedemle konuştuklarımız. dedemin ses tonuyla. yirmi yıldır kulağımda yankılanan cümleler. bu hayattan göçtüğünde işte. ağaçtan başkaca şeyler de kalabilmeli geriye. seninle özdeşleşmiş. belki de dedem. ağaca değil de çok daha başka şeylere sinirliydi. ama onların ne olduğunu söyleyemeyecek kadar anadolu insanıydı. insanların eğitim almasına takıntılıydı. bütün torunlarını tek tek karşısına alır. okulla ilgili her şeyi sorardı. eğitime meraklıydı. ve içinde ukdeydi. okuyamadığı her vakit efkarlanırdı. çok keşkem yok ama şu cehalet hepsine bedel derdi. hatta daha ben yokken. mahallede birisi okumak istesin yeter. tutarmış kolundan. en uzak memleketlere götürür. okula kaydettirir. gelirmiş. işin garibi. o okuttuğu çocuklar ile ne zaman karşılaşsam. öncelikle gerçekten onun torunu musun derler. sonra da sarılıp ağlarlar. bu kadar sarılacak ve ağlayacak ne olduğunu da pek tabii. dedem hiçbir zaman anlatmadı bize. çocuk sever. kadına kıymet verir. eğitimi hayati görür. ve sürekli atatürkü anlatırdı. cumhuriyet derdi. ne güzel şey. ne zaman beni görse. çağırır. ilkeleri saydırırdı. büyüdükçe. anlamlarını sormaya başladı. hatta üniversitedeyken. gelip benimle tartışırdı. bizim eve gelirdi. okumuş adamın ayağına gelirim ben işte böyle der. bizi yerin dibine sokardı. ciddiydi.

ben anadolu çocuğuyum. büyüdüm. geliştim. muhtemelen de anadoluda öleceğim. muhtemelen. anadoluda ölümler göreceğim. cenazeler olacak. belki ağaçlar dikip. bir sela ile beraber keseceğim. bunların hiçbirini ben seçmedim. gözlerim tanık olmaya zorlandı. kısaca bunlar benim gerçekliğim. içinden çıkamayacağım bir çukur. ya da bana sunulan bir cennet bahçesi. ne olursa olsun. ben atatürkü dinledim. dedemi gördüm. cumhuriyet sayesinde okudum. eğitim aldım. inanılmaz gururluyum. bir o kadar da balta arıyorum.



25 Mayıs 2018 Cuma

kati


yaşarken neden yaşadığını sorguluyor isen. var olduğunu fark ettiğinde neden var olduğunu da sorgulaman gerek. yürüyorsun mesela. neden yürüdüğünü bir sorman gerek kendine. en azından şöyle bir aklından geçmeli. beş n bir k olmasa bile en azından bir adet neden barındırmalı insan bünyede. ve bu neden arada sırada kullanılmalı. mütemadiyen. bir şeyin nedenini sormadan önce de fark etmek gerek. yoksa neyin nedenini sorduğunu bilemezsin. yanlış nedenlere ulaşırsın. yanılırsın. nedenini bildiğin konusunda. misal ben neden bu kadar neden yazıyorum. bunu bir ara sormalıyım. yine kendime. başkası buna cevap veremez. çünkü kişiyi anlamaya en yakın olan kişi yine kendisidir. ve bu en yakın o kadar da yakın değil. aklınızdan bir mesafe tutun şimdi. işte ondan kesinlikle daha uzak. bu arada ben istanbul ile chicago arasını tutmuştum. iyi ki gökyüzüne baktığım bir anıma denk gelmedi. yoksa daha neler neler.


öyle kolay olmasa da başardın diyelim. şu fark etme işini. diyelim ki vardın farkına. ciddi ciddi. ben yaşıyorum ve bunun farkındayım diyebildin. ve tut ki bir de neden barındırıyor olasın cebinde. ya da taşıyorsun diyelim. fazla da zahmete girme. öyle barındırmak filan. işte bu cebinde taşıdığın yahut zahmete girerek bünyende barındırma işine el attığın nedeni kullanmak için sıradaki basamak. ikna. bu çok kritik. hem yaşadığın hem de yaşadığının farkında olduğun konusunda kendini ayrı ayrı ikna etmen gerek. sadece yaşadığımın farkında olduğuma ikna etsem kendimi diye de düşünme hiç. ben denedim olmuyor. aynı şey değil. ki olamaz da zaten. düzenli aralıklarla tekrar ettiğinizde siz de aynı şey değilmiş gerçekten diyecekseniz. inanıyorum. ikna işimiz de tamam ise. bu bir yerlerdeki nedeni kullanmak için son ve en zor iş kalıyor geriye. önce yaptığımız, sonra fark ettiğimiz ve nihayetinde ayrı ayrı bunların olduğuna kendimizi ikna ettiğimiz şeyler ile neden arasından kendimizi çekmek. en zor kısmı gerçekten de bu. insan kendini engel gibi görmez. hadi engel olduğunu fark etti diyelim. kendini engel olduğu konusunda ikna edemez. kritik noktayı geçemez. eşiği aşamaz. geçenler ve aşanlar için örnekler vermek isterdim. ancak örnek göstermeme kararı aldım. nedenini açıklamak da malumunuz üzere çok uzun sürecek. neyse. sistemi kısaca tekrarlamış olayım. yaşa. farkına var. yaşadığına ve yaşadığının farkında olduğuna ayrı ayrı kendini ikna et. aradan çekil. var ol. fark et. var oluşun ve var olduğunu fark ettiğin konusunda kendini ikna et. aradan çekil. yürü. farkına var. ayrı ayrı. ikna et. aradan çekil. giderek lisede ezberlenen formüllere dahi dönüştürülebilir. fakat burada birkaç farklı değişken var. birincisi olan şey. ikincisi kendiniz. x. fark et. ayrı ayrı ikna et. kendini aradan çek. ben ancak bu kadar kısaltmış oldum. fark ettim. ikna ettim. aradan çekildim. tamam tamam.


bunların hepsini yazmamın da nedenleri var. daha önce sordum kendime. birincisi benim için pratik oluyor. daha hızlı yazabiliyorum gün geçtikçe. ve umuyorum ki ileride bir işime yarar bu hızlı yazabilme işi. ikincisi boş vaktim çok. ben de bu işe bulaştım işte. içkim kumarım yok ama yazım var benim de. ileride bir yerlerde. medeniyetin doğduğu yerde. medeni kanunlardan birinde. kısıtlama sebepleri arasına bu yazma işi de eklenmeli bence. üçüncüsü. bir şeyler anlatmayı severim. oldum olası bu böyle. boş derslerde fıkra anlattırılan çocuk bendim işte. alıştık gitti. sonra yoruldum. çenem ağrıdı. ses tonum kalınlaştı. ben bile dayanamaz oldum kendimi dinlemeye. yazmaya karar verdim. belki yüz temel fıkra yazarım. yine ileride. dördüncüsü. iletişim kurmayı sevmem. haberleşmeyi  severim. ölmediğimi herkes bilsin ama direkt muhatap da olmayalım. bu tam da bana göre. beşincisi. bütün hayatım başkalarının hayatını izleyerek geçti. bana sorsalar. yaşadım diyemem. izledim derim. hüznü de izledim ben. mutluluğu da. kederi de izledim ben. sevinci de. yaşadım diyemem. izledim derim. yazdıklarımda. kendi hayatımdan en ufak bir şey yok. olmasını çok isterdim. başkalarının hayatlarını başkalarına anlatmak için yazmayı kim neylesin. altıncısı. ölümün tadı nasıl çok merak ediyorum. kendim bunu bir kez yaşayacak olsam da yine kendimce çözümler üretmeye çalışarak daha önceden tadabilme yolları arıyorum. bu kısım az da olsa diğerleri ile bağlantılı olacak sanırım. hepsi olmasa da bir kısmı. az birazı. izliyorum. anlatıyorum. sonra da öldürüyorum. tadına bakıyorum. bir daktilo sipariş ettim. geldiğinde bütün yazdıklarımı daktilom ile kağıda döküp. günün birinde yakacağım. edebi bir intihara kalkışacağım. modern sızlanmalarımın eşiğini test edeceğim. ruhumu hapsettiğim zindanları gömeceğim. küllerini de saklarım belki. yine ileride. günün birinde. yedincisi. sekizincisi. kendini aradan çektiğinde. nedenlerin sonu gelmeyecek. göreceksin.